30 فروردین روز علوم آزمایشگاهی بر شما  همکاران سخت کوش عرصه سلامت مبارک باد

   توصیه های سازمان بهداشت جهانی در مورد بررسی انگل مالاریا در گسترشهای خون محیطی

تشخیص قطعی گونه های مختلف پلاسمودیوم با استفاده از گسترشهای خونی امکان پذیر می باشد. برای تشخیص این انگل استفاده از هر دو گسترش ضخیم و نازک توصیه می شود. در مواردی که پارازیتمی کم باشد، یافتن انگل در گسترش ضخیم با سهولت بیشتری امکان پذیر بوده ولی تشخیص گونه و مرحله رشد آن در گسترش نازک بهتر است.

گسترش ضخیم با گذاشتن چند قطره خون بر روی لام و مخلوط کردن آنها با هم و ایجاد دایره ای به قطر 2 سانتی متر تهیه می شود. در این نوع گسترش ضخامت گلبولهای قرمز بین 6-20 لایه می باشد. مدت زمان مخلوط کردن قطرات خون با حرکت دورانی حدود 30 ثانیه بوده که این عمل از تشکیل رشته های فیبرین جلوگیری می نماید، در غیر این صورت رشته های فیبرین روی انگل ها قرار گرفته و تشخیص را مشکل یا غیرممکن می سازد. پس از تهیه گسترش باید آن را در جایی دور از گرد و خاک و دور از حرارت و رطوبت قرار داده و از مواد ثابت کننده (فیکساتیو) مانند متانل هم استفاده نکرد زیرا با این کار هموگلوبین در گلبولهای قرمز باقیمانده که مانع تشخیص می گردد. خارج کردن هموگلوبین از گسترش ضخیم، توسط آب مقطر و یا محلول رنگی که برای رنگ آمیزی گسترش بکار میرود انجام می گیرد.

در بررسی گسترش نازک اندازه گلبولها و وجود و عدم وجود دانه های شافنر از اهمیت زیادی برخوردار است. گلبول قرمز بزرگ و وجود دانه های شافنر مطرح کننده وجود پلاسمودیوم ویواکس و اووال پاروم می باشد. در عفونت پلاسمودیوم مالاریه ممکن است گلبولهای قرمز کوچکتر از معمول دیده شوند.

جهت رنگ آمیزی گسترشهای خونی حاوی انگل از رنگهای گروه رومانوفسکی استفاده می گردد که شامل گیمسا، رایت، لشمن، فیلد و غیره می باشد که بهترین و مهمترین آنها رنگ آمیزی گیمسا است. رنگ آمیزی فیلد از طرف WHO برای رنگ کردن گسترشهای ضخیم توصیه می گردد. در بررسی گسترشهای ضخیم توجه به انتها و اطراف گسترش، امکان یافتن انگل را بیشتر می کند. قبل از منفی گزارش کردن یک اسلاید ضخیم حداقل 10 دقیقه مشاهده آن که معادل 200 میدان دید با روغن است توصیه می گردد.

مواردی مانند وجود تکه هایی از گلبولهای سفید، رسوب رنگ روی گلبول قرمز، وجود باقیمانده هایی از سلولهای پوستی، پلاکتهای چسبیده به گلبول قرمز، تجمعهای پلاکتی، غبار، باکتری ، قارچ، اسپور و سایر ارگانیسمها که در حین خشک شدن روی لام قرار می گیرند، با انگل اشتباه می شوند، اگر چه عدم وجود سیتوپلاسم آبی، کروماتین قرمز یا بنفش و یا پیگمان قهوه ای یا سیاه در افتراق این موارد از انگل کمک کننده هستند.

در صورت مشاهده پلاسمودیوم فالسی پاروم درصد پارازیتمی باید قید گردد که برای تعیین آن در گسترش ضخیم تعداد پارازیتها در هر میلی متر مکعب خون به نسبت تعداد لکوسیتها شمارش می شود. تعداد 8000 لکوسیت در هر سانتی متر مکعب بعنوان میانگین در نظر گرفته میشود. قبل از شمارش حدود 25/0 سانتی متر مکعب خون، که حدود 100 میدان دید با روغن در گسترش ضخیم است، بررسی شده تا گونه و مرحله رشد انگل مشخص گردد. اگر به ازای 200 لکوسیت شمرده شده 10 یا بیشتر انگل شمرده شود، تعداد پارازیتها بر حسب 200 لکوسیت ثبت میگردد. اگر به ازای 200 لکوسیت 9 یا کمتر انگل مشاهده گردد باید 500 گلبول سفید شمارش شده و تعداد پارازیتها را بر اساس تعداد 500 لکوسیت گزارش نمود.

                             8000 * تعداد پارازیت

تعداد انگل بر حسب میکرولیتر = ــــــــــــــــــــــــــــ

                                      تعداد گلبول سفید

انتقال مطالب از آزمایشگاه خون شناسی مرکز تحقیقات آزمایشگاههای رفرانس    

چند نکته مهم در تشخیص مالاریا
1- در گسترش نازک انگل را داخل گلبول قرمز می بینیم وچیزی که در خارج از گلبول قرمز باشد بعنوان انگل شناسایی نمی شود ،  در موارد استثنایی مروزئیت را خارج گلبول قرمز پاره شده می بینیم که می خواهد وارد گلبول قرمز دیگری شود .
2- همیشه در داخل یا کنار انگل مالاریا ، هموزوئین یا پیگمنت وجود دارد که نشانه زنده بودن انگل در زمان تهیه لام می باشد.
3- در پلاسمودیومها مخصوصا ویواکس ذراتی بنام استی پیلینگ وجود دارد که ذرات آنتی ژنی هستند و روی گلبول قرمز آلوده قرار دارند ، استی پیلینگ به معنی ذره می باشد ودر گونه های مختلف پلاسمودیوم نامهای مختلفی دارد ، در ویواکس ذرات شوفنر ، در فالسی پاروم ذرات یا شکافهای مورر( چون قطعات درشتر ند واحساس می کنیم وسط آن باز است به آن شکاف گفته می شود ) در پلاسمودیوم مالاریه ذرات زیمنس ودر پلاسمودیوم اووال نیز ذرات شوفنر نامیده می شود ، ذرات مورر و زیمنس به ندرت دیده می شوند ولی ذرات شوفنر دیده می شود ومثل ذرات ماسه ای می باشد که روی گلبول قرمز پاشیده شده باشد .
4- اندازه گلبول قرمز آلوده نیز در تشخیص گونه های پلاسمودیوم از یکدیگر مهم می باشد ، گلبول قرمز آلوده به پلاسمودیوم ویواکس در شتر از گلبول های سالم مجاور خود می باشد زیرا گرایش پلاسمودیوم ویواکس به گلبول های قرمز جوان یا رتیکلوسیت بیشتر می باشد ، گلبول قرمز آلوده به پلاسمودیوم مالاریه کوچکتر از گلبول های سالم مجاور می باشد زیرا پلاسمودیوم مالاریه به گلبول ها ی قرمز پیر حمله می کند که معمولا از بقیه گلبول ها کوچکترند، پلاسمودیوم فالسی پاروم به همه نوع گلبول قرمز ( جوان ، معمولی و پیر ) حمله می کند .
5- معمولا در  آلودگی با پلاسمودیوم فالسی پاروم درخون محیطی رینگ ( تروفوزوئیت جوان ) وگامتوسیت ( نر وماده ) دیده می شود چون در پلاسمو دیوم فالسی پاروم خاصیت چسبندگی به دیواره رگ وجود دارد و ترفوزئیت پیر وشیزونت بیشتر دقسمت های احشایی جای می گیرند .
6- گامتوسیت موزی شکل در پلاسمودیوم فالسی پاروم دیده می شود .
7- دوبل کروماتین  ( دو هسته نیست بلکه کروماتین هسته گاهی از یکدیگر جدا می شود ) در فالسی پاروم دیده می شود .
8- آلودگی مضاعف یا مالتی پل اینفکشن بیشتر در پلاسمودیوم فالسی پاروم دیده می شود ( در ویواکس نیز ممکن است دیده شود )
 9- ترفوزوئیت نواری ومستطیلی در پلاسمودیوم مالاریه دیده می شود .
10- شیزونت گل مینایی یکی از مشخصه های پلاسمودیوم مالاریه می باشد .

 

برنامه های مرکز بهداشت شهرستان رزن در هفته سلامت ( 18 تا 24 فروردین 86 )

 روز اول (شنبه 18/1/86 ) :  روز سلامت وایمنی غذا    

1- برگزاری نمایشگاه سلامت
2- برگزاری کارگاه وکلاسهای آموزشی در رابطه با بهداشت غذا ، تغذیه کمکی وتغذیه با شیر مادر در سطح مهد کودکها، مدارس ورستورانها
3- انجام آزمایشات رایگان ( تری گلیسرید و کلسترول ) در تعدادی از ادارات شهرستان
4- به صدا در آمدن زنگ سلامت در مدارس همراه با یک میان وعده سالم غذایی
5- تهیه پمفلت وتوزیع آن بین گروههای هدف
6- برگزاری مسابقه نقاشی ومقاله نویسی در سطح مدارس شهرستان
7- مشاوره تغذیه در محل برگزاری نمایشگاه
8- استفاده از مواد غذایی سالم مانند کشمش بجای قند در جلسات مرکز وسایر ادارات شهرستان

روز دوم ( یکشنبه 19/1/86 ) :روز سلامت ، مشارکتهای عمومی وهمکاریهای بین بخشی

1- برگزاری جلسه هماهنگی با رابطین ادارات
2- انجام مانور پیشگیری از زلزله ساعت 9 صبح در مدرسه استاد شهریار رزن با همکاری هلال احمر
3- برگزاری جلسه با شوراهای شهر وروستا ودهیاری ها
4- کارگروه فرمانداری
5- انجام مشاوره رایگان در مورد رفتارهای پر خطر ودر صورت نیاز انجام آزمایشات مربوط به بیمار ی ایدز وهپاتیت

روز سوم  ( دوشنبه 20/1/86 ) :روز سلامت ورسانه ها

1-گزارش تصویری از عملکرد یکساله مرکز بهداشت وپروژه های انجام شده
2- مصاحبه رئیس مرکز بهداشت با صدا وسیما
3- پخش پیامهای بهداشتی به زبان ترکی
4- تهیه پوستر وتوزیع آن بین گروههای هدف
5- راه اندازی بیل بورد
6- چاپ نشریه به صورت تک شماره در مرکز بهداشت وارایه آن در سطح شهرستان

روز چهارم ( سه شنبه 21/1/86 ) : روز سلامت ، شهر وروستای سالم

1- پاکسازی سه روستا با همکاری آموزش وپرورش و شوراها
2- سخنرانی رئیس مرکز بهداشت در جمع مردم خورونده ( روستای پاک )
3- برگزاری کارناوال از ساعت 10- 8 صبح ( در مسیر رزن وقروه )
4- پخش فیلم ایدز در دبیرستانهای شبانه روزی شهرستان با حضور کارشناس مرکز بهداشت

روز پنجم (چهار شنبه 22/1/86 ) : روز سلامت وجایگاه فناوری های نوین

1- برگزاری جلسه با دادگستری ونهادهای مرتبط قانونی ( ثبت احوال ، مسکن ونیروی انتظامی )
2- معدوم سازی مواد غذایی فاسد وغیر بهداشتی ( ساعت 5/9 ) با حضور مسولین شهرستان

روز ششم ( پنج شنبه 23/1/86 ) : روز سلامت ، حمایتهای قانونی ،چالشها وفرصتها

1- برگزاری جشن ( 12- 9 صبح )

روز هفتم ( جمعه 24/1/86 ) : روز سلامت وخانواده

1- نصب پلاکارد وسخنرانی در مراسم نماز جمعه
2- عیادت از بیماران وجانبازان

هنگام رنگ آمیزی لام خون محیطی نکات زیر را به یاد داشته باشید
1- جهت رقیق کردن رنگ گیمسا از بافر استفاده کنید ، در صورتیکه بافر در دسترس شما نیست می توانید از آب شیر استفاده کنید ولی هیچ گاه از آب مقطر استفاده نکنید .
2- جهت رنگ آمیزی با رنگ گیمسا با از محلول 5-3 درصد استفاده نمایید .
3- مدت زمان رنگ آمیزی برای بررسی لام خون محیطی از نظر انگل ملاریا 30 تا 45 دقیقه می باشد اگر زمان رنگ آمیزی بیشتر از 45 دقیقه شود تشخیص انگل مشکل خواهد شد.
4- هنگامی که تعداد لامها کم است می توانید جهت تهیه محلول گیمسا به ازای هر میلی لیتر بافر 1 تا 2 قطره رنگ اضافه نمایید .
5- محلول گیمسای آماده شده فقط یک روز قابل استفاده می باشد .
6- قبل از اینکه سبد لامها را داخل محلول گیمسا بگذارید جلای فلزی روی محلول را با استفاده از کاغذ صافی بردارید .
7- اگر تعداد لامها کم است می توانید لام را بر روی پایه رنگ آمیزی قرار داده ومحلول گیمسا را بر روی آن بریزید در این صورت بعد از اتمام زمان رنگ آمیزی با استفاده از یک بشر به آرامی مقداری آب از یک گوشه بر روی لام بریزید تا لام شسته شود .

از دو نوع رنگ بطور روتین جهت رنگ آمیزی لام خون محیطی وتشخیص مالاریا وبورلیا استفاده می شود .

1 – رنگ رایت : که در ترکیب خود ماده ثابت کننده دارد به گونهای که ثابت کردن ورنگ آمیزی همزمان صورت  می گیرد بنابراین لازم است گسترش ضخیم را قبل از رنگ آمیزی با استفاده از آب مقطر لیز نمائیم .

2 – رنگ گیمسا : در ترکیب این رنگ ماده ثابت کننده وجود ندارد ولازم است قبل از رنگ آمیزی گسترش نازک را با ااستفاده از الکل متیلیک مطلق ثابت نمائیم .

      رنگ آمیزی با استفاده از رنگ رایت

•         ابتدا لامهای ارسالی به آزمایشگاه را شماره گذاری می کنیم .

•         با فرو بردن گسترش ضخیم درآب مقطرگلبول های قرمز را لیز می کنیم .

•         به مقدار کافی رنگ روی لام ریخته ومدت 3 تا 5 دقیقه صبر می کنیم .

•         سپس هم حجم رنگ بر روی لام بافر اضافه کرده ومدت 3 تا 5 دقیقه دیگر صبر می کنیم .

•         لام را به آرامی شسته و زیر لام را با پنبه الکل پاک می کنیم .

•         بعد از خشک شدن لام به مطالعه آن می پردازیم .

رنگ آمیزی با استفاده از رنگ گیمسا

•         ابتدا لامهای ارسالی به آزمایشگاه را شماره گذاری می کنیم .

•         گسترش نازک را به مدت یک دقیقه با متانول مطلق ثابت می کنیم .

•         لامها را درون سبد رنگ آمیزی قرار داده و آنها رابه مدت 30 تا 45 دقیقه در محلول گیمسای 3 تا 5 درصد قرار می دهیم .

•         لامها را به آرامی شسته و زیر لامها را با پنبه الکل پاک می کنیم .

•         بعد از خشک شدن لامها  به مطالعه آنها  می پردازیم .

                                          
در تصاویر بالا طرز تهیه گسترش مشاهده می شود در ضمن در تصویر سوم چند گسترش دیده می شود که فقط گسترش 6 مورد قبول می باشد